तेजल सोनवळकर _ ‘गाव तिथे गणेश मंडळ’ या न्यायाने आता विविध देशातील बहुतांश मोठ्या शहरांत गणेशोत्सव साजरा करण्याची परंपरा सुरू झाली आहे. परदेशातील काही महाराष्ट्र मंडळांनी रौप्यमहोत्सवी वर्षापर्यंत मजल गाठली आहे, तर काही शहरांत नवीन मंडळे सुरू होत आहेत. इंग्लंडमधील स्वीन्डन हे एक मोठे शहर! गेल्या तीन वर्षांपासून या शहरात मोठ्या प्रमाणात गणेशोत्सव साजरा करण्यात येत आहे.स्वीन्डनमध्ये गेल्या काही वर्षांपासून नोकरी आणि व्यवसायाच्या निमित्ताने राहायला आलेल्या भारतीयांची संख्या उल्लेखनीय आहे. गेल्या आठ वर्षांपासून तिथे आपले लोक राहतात. मात्र, पूर्वी या भागात एकही मंदिर नव्हते. त्यामुळे लोक एकमेकांच्या घरी भेट्न अथवा हॉलमध्ये भेटायचे. यातून झालेल्या चर्चेतूनच नागरिकांनी २०१४ मध्ये ‘स्वीन्डन हिंदु टेम्पल ट्रस्ट’ची स्थापना केली. विविध पातळ्यांवर केलेल्या त्यांच्या प्रयत्नानंतर २०१६ मध्ये स्वीन्डनमधील हिंदूंचे पहिले मंदिर स्थापन करण्यात आले. सगळ्यांना एकत्र येण्याची संधी मिळावी, या उद्देशाने मंदिरात सांस्कृतिक केंद्रही सुरू करण्यात आले. विशेष म्हणजे या मंदिरामुळे तब्बल १५ हजारांहून अधिक हिंदू कुटुंबे एकत्र आली. या केंद्रामुळे भारतातील सर्व भाषिकांच्या स्नेहमेळाव्यासाठी हक्काचे व्यासपीठ मिळाले. मंदिराने आता तिसऱ्या वर्षात पदार्पण केले आहे. उत्साही लोकसहभागामुळे मंदिरात वर्षभर वेगवेगळे उपक्रम राबविण्यात येतात. योग ध्यानधारणा वर्ग, बुद्धिबळ वर्ग महिलांच्या कलागुणांना प्रोत्साहन देणाऱ्या कार्यशाळा,भजन वर्गही येथे घेतले जातात.हे सर्व वर्ग सगळ्यांसाठी मोफत सुरू असतात. अनेकदा या भागातील स्थानिक लोकही या मंदिरात धार्मिक उपक्रमांत; तसेच कार्यशाळांत सहभागी होतात. मंदिरातील सर्व जबाबदाऱ्या भारतीय नागरिक कोणत्याही मोबदल्याशिवाय पार पाडत आहेत. या मंदिरातील सर्वांत मोठा उपक्रम म्हणजे सार्वजनिक गणेशोत्सव! या उत्सवाचे यंदा तिसरे वर्ष होते. या उत्सवाची संकल्पना पहिल्यांदा मूळचे लातूरचे असलेले; पण सध्या स्वीन्डनमध्ये राहणारे मंदिराचे संस्थापक सदस्य आशिष चन्नावर यांनी मांडली. पहिल्याच वर्षी उत्सवाला गणेशभक्तांचा उत्स्फूर्त प्रतिसाद मिळाला.यंदा मंदिरात सलग तिसऱ्या वर्षी गणेशोत्सव साजरा झाला. यासाठी चन्नावार यांनी भारतातून इको फ्रेंडली मूर्ती आणली होती. गणपतीच्या स्वागतासाठी काढलेल्या मिरवणुकीत ‘महाराष्ट्र मंडळ लंडन ढोल बिट्स’ हे पथक सहभागी झाले होते. भगवे झेंडे घेऊन पारंपरिक वेशभूषेत सहभागी झालेल्या महिला, पुरुष आणि बच्चेकंपनीने सगळ्यांचे लक्ष वेधले. यंदाच्या आनंदोत्सवात फूड फेस्टिव्हल आणि सांस्कृतिक उपक्रम हे आकर्षण होते. या वेळी आम्ही सगळ्याजणींनी ३०० मोदक तयार केले. भारतीय खाद्यजत्रेत महाराष्ट्रीय, पंजाबी, गुजराती, दिल्ली, ओडिशा, राजस्थान,दाक्षिणात्य राज्यांतील वैशिष्ट्य असलेल्या पदार्थांचे स्टॉल मांडण्यात आले होते. सायंकाळी सांस्कृतिक कार्यक्रमांनी वातावरण रंगले. मेंदी, फेस पेंटिंग असे वेगवेगळे स्टॉल्स लहान मुलांसाठी मांडले होते.अपणां पेडणेकर, अश्विनी महाजन, गीता मुंदडा आदीनी यासाठी सहकार्य केले. सायंकाळी झालेल्या सांस्कृतिक कार्यक्रमात लहान मुलांचे कार्यक्रम, गायन, भजन असे विविध कार्यक्रम झाले. ढोल-ताशाच्या गजरात विसर्जन मिरवणूक काढून बाप्पाला निरोप देण्यात आला. या कार्यक्रमात १६०० पाउंड देणगी उत्सवासाठी जमा झाली. स्वीन्डन हिंदू मंदिर ट्रस्टचे अध्यक्ष प्रदीप भारद्वाज यांचा सक्रिय सहभाग होता. वर्षभर असेच विविध कार्यक्रमांचे नियोजन करण्यात आले आहे. (लेखिका स्वीन्डनमधील गणेशोत्सवाच्यासभासद आहेत.) (शब्दांकन : चेत्राली चांदोरकर)